Mỹ thuật "tội lỗi"
Graffiti- theo thuật ngữ chuyên môn là tranh phun sơn. Nghệ thuật này bao gồm những hình ảnh, chữ viết được ai đó vẽ lên các bức tường đường phố bằng bình sơn xịt. Graffiti có từ thời cổ đại ở Hy Lạp, Đế chế La Mã.
Tranh thể hiện một thông điệp của xã hội hay thuần túy chỉ là vẽ chơi cho vui. Ở một số quốc gia, Graffiti còn bị cho là “mỹ thuật tội lỗi”, bởi nó “bôi bẩn” các bức tường khi không được chủ nhân cho phép, hoặc làm xấu mỹ quan đô thị. Mặt khác, tranh thường được họa sĩ vẽ trong hoàn cảnh lén lút vào ban đêm.
Graffiti du nhập vào Việt Nam vào những năm đầu của thế kỷ XXI bởi những du học sinh có tư tưởng phóng khoáng, yêu nghệ thuật. Hành động này thường kết hợp với những người yêu âm nhạc hip-hop.
Thoạt đầu, tranh được vẽ ở những ngôi nhà hoang với các con chữ cách điệu hay hình ảnh lạ, thu hút người qua đường. Nhiều tranh còn thể hiện tính cộng đồng, kêu gọi, tuyên truyền như: “Đừng hút thuốc lá”, “SIDA- hãy tránh xa”, “Tôi yêu Việt Nam”, “Chuộng hòa bình, ghét chiến tranh”…
Có những bức tranh vẽ các công trình kiến trúc thế giới như tháp Pisa, Eiffel, Khải Hoàn Môn… một cách cầu kỳ, tỉ mẩn.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, Graffiti ngày càng lan rộng khắp thành phố đến nỗi người đi đường ngán ngẩm, còn chủ nhân của những bức tường thì khó chịu. Graffiti không còn là nghệ thuật thuần túy mà nó trở thành một hành động bôi bẩn, phá hoại tài sản công (tư) nơi công cộng.
Không mặn mà với những ngôi nhà bỏ hoang, đang đập phá hoặc các bức tường bị lãng quên do cây cỏ che khuất tầm nhìn, giờ Graffiti nhắm đến các ngôi nhà mặt tiền vừa mới xây xong khang trang như là sự khiêu khích.
Các cửa kính, cửa cuốn của gia chủ đều không thoát khỏi “bình sơn” của Graffiti. Lắm lúc tranh phun sơn còn bôi bẩn ở những nơi tôn nghiêm như chùa chiền, nhà thờ, viện bảo tàng,… Đáng nói có nơi vừa mới tô lại che lấp tranh phun sơn, thì ngay lập tức, hôm sau xuất hiện một bức tranh mới.
Chắc hẳn giới 8X trở về trước vẫn còn nhớ câu chuyện cậu bé Hùng (ở sách giáo khoa tập đọc) vẽ con ngựa rất đẹp nhưng bác Thành lại chê “đẹp mà không đẹp”. Bởi do cậu bé đã bôi bẩn lên tường, làm xấu sự tinh tế của trường học.
Để “trường phái mỹ thuật” này không mang danh “xấu xí” “tội lỗi”, thiết nghĩ các họa sĩ Graffiti nên tôn trọng mọi người và môi trường, cảnh quan xung quanh mình.
THÀNH TRUNG