Thuốc diệt cỏ glyphosate đang bị lạm dụng ở Việt Nam: Độc hại tới mức nào?

Thuốc diệt cỏ glyphosate được cho là gây ung thư. Ảnh: P.V

Kết luận của một tòa án tại Mỹ yêu cầu Tập đoàn Monsanto bồi thường cho một bệnh nhân bị cho là mắc ung thư vì sử dụng glyphosate đang khiến dư luận rúng động bởi gần 40 năm qua, loại thuốc diệt cỏ này được nông dân thế giới sử dụng, trong đó, tại Việt Nam, glyphosate được sử dụng tới 30.000 tấn mỗi năm.

Hiện nay, Bộ NNPTNT đang chờ phán quyết tại phiên tòa phúc thẩm của Mỹ để quyết định xem có loại bỏ hoạt chất này khỏi danh mục được phép sử dụng tại Việt Nam hay không.

Glyphosate: Lạm dụng sẽ ngộ độc cấp tính ngay

Theo tài liệu mà chúng tôi tham khảo, glyphosate là loại thuốc diệt cỏ phổ rộng diệt được hầu hết các loại cỏ dại - những loài cây cạnh tranh chất dinh dưỡng với cây trồng làm giảm năng suất. Glyphosate được khám phá và đưa vào thương mại hóa dưới tên Roundup bởi Cty Monsanto (Mỹ) từ năm 1974.

Glyphosate trở thành “bão” gây rúng động dư luận thế giới từ tháng 3.2015, khi Cơ quan Nghiên cứu ung thư Quốc tế (IARC) trực thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công bố kết luận phân loại cho glyphosate là nhóm 2A, tức nhóm có khả năng gây ung thư cao. Điều này gây nên một cuộc tranh luận mạnh mẽ giữa các tổ chức và nhà khoa học, và sự phản đối mạnh mẽ từ “mẹ đẻ” của glyphosate - Cty Monsanto. Cho đến thời điểm này, các cuộc tranh luận vẫn chưa ngã ngũ.

Trao đổi với PV Báo Lao Động sáng 15/8, GS-TS Nguyễn Thơ - Phó Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật Bảo vệ thực vật Việt Nam - khẳng định: Glyphosate có gây độc cấp tính ngay cho người hay không thì trên thế giới còn đang gây tranh cãi. Tuy nhiên, nếu lạm dụng cũng xảy ra những hiện tượng ngộ độc cấp tính thấy ngay được.

Thuốc trừ cỏ nói chung và glyphosate nói riêng gây ngộ độc mạn tính, thuốc ngấm vào người qua hít thở, tiếp xúc qua da, dư lượng trong thức ăn… tuy không ngộ độc ngay, nhưng ngấm dần đến một thời điểm nào đó sẽ phát sinh ra bạo bệnh, có thể gây ung thư.

“Không riêng gì glyphosate mà thuốc diệt cỏ nói chung đều độc hại cho con người. Việc lạm dụng hóa chất BVTV, lạm dụng phân bón hóa học đều gây nguy hiểm cho người và môi trường là vấn đề bức bách cần ngăn chặn” - GS-TS Nguyễn Thơ cảnh báo.

GS-TS Nguyễn Thơ cũng cảnh báo về việc dùng thuốc trừ cỏ, trong đó, có glyphosate chảy xuống sông, xuống biển rất độc hại cho môi trường thủy sản. Ngoài ra, hiện nay nhiều vùng ở Tây Nguyên, miền Trung, Đông Nam Bộ, ĐBSCL đất ngày càng thoái hóa nặng nề, đặc biệt là Tây Nguyên và miền Đông Nam Bộ đất thoái hóa nặng nề bởi tình trạng lạm dụng hóa chất diệt cỏ.

BS Nguyễn Trung Nguyên - Phụ trách khoa Chống độc, BV Bạch Mai - thận trọng nêu ý kiến: Hiện nay, glyphosate có gây ung thư hay không còn đang gây tranh cãi. Tòa án tại Mỹ cho rằng, glyphosate gây ung thư cho người sử dụng, trong khi đó chúng ta chưa có đủ bằng chứng, hồ sơ, thì không thể kết luận thiếu căn cứ.

Loại bỏ hay để “mất bò mới lo làm chuồng”?

Đó là câu hỏi được đặt ra, khi hiện nay thuốc diệt cỏ đang được lạm dụng vô tội vạ, mỗi năm 30.000 tấn glyphosate được sử dụng ở Việt Nam và chất glyphosate chiếm tới 60% trong tổng số thuốc diệt cỏ được sử dụng.

Theo Cục trưởng Cục BVTV Hoàng Trung, hoạt chất glyphosate được sử dụng ở Việt Nam từ năm 1994. Trong những năm qua, lượng glyphosate sử dụng ở Việt Nam rất lớn, mỗi năm khoảng 30.000 tấn, chiếm 30% lượng thuốc bảo vệ thực vật nói chung và chiếm 60% trong nhóm thuốc trừ cỏ.

Hiện nay, Bộ NNPTNT đang chờ phán quyết tại phiên tòa phúc thẩm của Mỹ tới đây để quyết định xem có loại bỏ hoạt chất này khỏi danh mục được phép sử dụng tại Việt Nam hay không. Từ năm 2015, khi có sự tranh cãi ở khối Châu Âu, ngay lập tức Cục BVTV đã báo cáo Bộ NNPTNT.

Từ tháng 4.2016 Bộ đã xem xét và quyết định dừng cho đăng ký mới và đến thời điểm này vẫn chưa cho đăng ký mới. Cục trưởng Cục BVTV Hoàng Trung cũng khẳng định sẽ loại bỏ chất này khỏi danh mục sử dụng nếu tòa án tại Mỹ một lần nữa khẳng định glyphosate gây ung thư.

Trả lời câu hỏi của PV Báo Lao Động, ông Scott Partridge - Phó Chủ tịch Tập đoàn Monsanto - khẳng định: Glyphosate không phải nguyên nhân dẫn đến bệnh ung thư. Bồi thẩm đoàn đã đưa ra quyết định sai lầm. Chúng tôi sẽ kháng cáo và tiếp tục bảo vệ glyphosate - một trong những công cụ thiết yếu cho nông dân và nhiều ngành nghề khác. Chúng tôi tự tin rằng khoa học sẽ nói lên sự thật. Glyphosate đã có lịch sử hơn 40 năm sử dụng an toàn. Trong vòng hơn 4 thập kỷ vừa qua, các nhà khoa học đã tiến hành hơn 800 nghiên cứu và khẳng định glyphosate không gây ung thư.

Viện Sức khỏe quốc gia Hoa Kỳ, nhóm làm việc chung giữa FAO/WHO về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật mới đây đã tái khẳng định glyphosate không gây ung thư. Cơ quan Bảo vệ môi sinh Hoa Kỳ và các cơ quan pháp chế tại Châu Âu, Canada, Nhật Bản, Úc, Hàn Quốc và rất nhiều cơ quan chịu trách nhiệm nghiên cứu và đánh giá thuốc BVTV trên toàn thế giới đều đã tái khẳng định glyphosate không gây ung thư. Nếu cần thiết, Monsanto sẽ gửi kháng cáo lên Tòa phúc thẩm bang California.

Theo LĐO