"Ở đâu ô nhiễm môi trường Chủ tịch ở đó phải chịu trách nhiệm"

Thủ tướng: Ở đâu xảy ra môi trường ô nhiễm nặng, Chủ tịch UBND ở đó phải chịu trách nhiệm trước nhân dân, trước Chính phủ.

Phát biểu tại Hội nghị trực tuyến của Chính phủ về công tác bảo vệ môi trường sáng 24/8, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã phê bình một số địa phương còn chú trọng lợi ích kinh tế trước mắt, coi nhẹ vấn đề bảo vệ môi trường. Thậm chí, một bộ phận cán bộ môi trường vô trách nhiệm, còn tiêu cực. Cùng dự có các Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình, Trịnh Đình Dũng, Vũ Đức Đam và đại diện các bộ, ngành, địa phương.

Thủ tướng phát biểu tại Hội nghị

Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, mỗi năm nước ta phải đánh giá tác động môi trường cho hơn 2.000 dự án. Cả nước hiện có 283 khu công nghiệp với hơn nửa triệu m3 nước thải/ngày đêm, nhưng mới 75% số khu có hệ thống xử lý nước thải tập trung; có 615 cụm công nghiệp nhưng chỉ khoảng 5% số này có hệ thống xử lý nước thải tập trung. Ngoài ra, có 787 đô thị với 3 triệu mét khối nước thải/ngày đêm, nhưng hầu hết chưa được xử lý. Bên cạnh đó, với 43 triệu mô tô và trên 2 triệu ô tô đang lưu hành, cũng là nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường. Lo ngại hơn, mỗi năm cả nước sử dụng hơn 100.000 tấn hóa chất bảo vệ thực vật, phát sinh hơn 23 triệu tấn rác thải sinh hoạt, hơn 7 triệu tấn chất thải rắn.

Tồn tại đáng lo ngại nữa là nhiều cơ sở sản xuất gây ô nhiễm môi trường từ cách đây nhiều năm, nhưng lại chưa giải quyết triệt để. Ví dụ, theo Quyết định 64 của Thủ tướng Chính phủ năm 2003, thì có 439 cơ sở gây ô nhiễm môi trường phải xử lý, nhưng đã 13 năm trôi qua, vẫn có 44 cơ sở chưa xử lý xong, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và kéo dài. Bên cạnh đó, mặc dù các doanh nghiệp FDI đang đóng góp 70% tốc độ tăng trưởng của nước ta, nhưng các doanh nghiệp này đang có xu hướng dịch chuyển dòng vốn vào các ngành tiêu tốn năng lượng và tài nguyên, nhân lực, không thân thiện với môi trường. 

Theo các bộ, ngành, địa phương, thì những vấn đề đặt ra hiện nay là việc xử lý chất thải rắn chưa có biện pháp xử lý hiệu quả, mới chủ yếu là chôn lấp. Chất thải sinh hoạt ở nhiều địa phương chưa xử lý hiệu quả, nếu chỉ chôn lấp sẽ ngây nguy hại môi trường sau này. Bên cạnh đó là kinh phí, nhân lực, công cụ dành cho công tác quản lý môi trường còn hạn chế. Chi thường xuyên cho công tác bảo vệ môi trường chỉ 1% ngân sách hàng năm. Đây là mức thấp và cần thiết phải có cơ chế xã hội hóa, huy động nhiều nguồn.

Kết luận hội nghị, Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp thu ý kiến của các đại biểu về các quan điểm, giải pháp để đưa vào Chỉ thị trình Thủ tướng Chính phủ ký ban hành vào đầu tuần sau. Lãnh đạo các địa phương phải quán triệt Nghị quyết 24 của Trung ương để có Nghị quyết chuyên đề ở địa phương. Ngay sau đó, các địa phương xây dựng đề án rà soát để giải quyết vấn đề môi trường tại địa bàn mình một cách chủ động. Các cơ quan chức năng, đặc biệt là Bộ Tài nguyên và Môi trường, Sở Tài nguyên và Môi trường các địa phương, Bộ Công an, Thanh tra Chính phủ có sự phân công kế hoạch thanh tra, kiểm tra, đôn đốc xử lý vấn đề môi trường hiệu quả và không gây sự chồng chéo. 

Thủ tướng cũng nhấn mạnh đến trách nhiệm cá nhân của Bộ trưởng các Bộ, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố về vấn đề ô nhiễm môi trường trên địa bàn, lĩnh vực mình phụ trách. Trước hết là vấn đề nước thải, rác thải, để đảm bảo mức sống cần thiết cho nhân dân một cách chủ động, thay vì “nóng đâu phủi đó”, chạy theo những vụ việc báo chí nêu rồi mới đi giải quyết.

Từ những tồn tại trong vấn đề bảo vệ môi trường hiện nay, Thủ tướng nêu rõ, tinh thần chỉ đạo là huy động sức mạnh cả hệ thống chính trị, các ngành, các cấp, cộng đồng doanh nghiệp và người dân, để tập trung xử lý các khó khăn, yếu kém, thực hiện nghiêm túc đồng bộ các giải pháp, tạo chuyển biến căn bản trong ngăn chặn, tiến tới đẩy lùi ô nhiễm môi trường. Thủ tướng nhấn mạnh bảo vệ môi trường không còn là vấn đề của tương lai mà là vấn đề hiện hữu. Môi trường bền vững đồng nghĩa với chỗ đứng lâu dài và giá trị gia tăng của Việt Nam trong chuỗi giá trị mạng sản xuất toàn cầu.

Trong nhiều nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường, Thủ tướng nhấn mạnh đến nhiều nguyên nhân chủ quan, trong đó cán bộ quản lý môi trường thiếu và yếu chuyên môn nghiệp vụ. Tại Sở Tài nguyên và Môi trường các địa phương, cán bộ làm chủ yếu về đất đai, khoáng sản, còn về môi trường ít được chú trọng, số lượng cán bộ còn ít.  

Nêu rõ vừa qua có tình trạng ô nhiễm môi trường bắt nguồn từ mô hình phát triển lấy tăng trưởng kinh tế làm trọng tâm dựa trên nền tảng công nghệ tiêu tốn năng lượng, lạm dụng quá mức tài nguyên, không gian môi trường, Thủ tướng chỉ đạo: “Không thu hút đầu tư bằng mọi giá, chú trọng tiêu chí môi trường trong lựa chọn dự án đầu tư. Kiên quyết không vì tăng trưởng kinh tế mà đánh đổi môi trường. Tôi nhấn mạnh lại là không cho phép đầu tư các dự án, các loại hình sản xuất ô nhiễm môi trường, công nghệ sản xuất lạc hậu, nhất là dự án tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, sự cố môi trường ở các vùng nhạy cảm. Tôi đi Đồng bằng Sông Cửu Long, nhiều tỉnh họ phản ánh thực trạng này. Nếu nhà máy giấy mà thải không kiểm soát được thì chắc rằng Sông Tiền, Sông Hậu sẽ không phải đơn giản. Nhân dân họ rất quan tâm đến điều này, nhất là sau sự cố Formosa”.

Cùng với đó, Thủ tướng chỉ đạo các Bộ trưởng, Chủ tịch UBND chịu trách nhiệm toàn diện về vấn đề môi trường trong phạm vi quản lý và địa bàn được giao. Ở đâu xảy ra môi trường ô nhiễm nặng, Chủ tịch UBND ở đó phải chịu trách nhiệm trước nhân dân, trước Chính phủ.

“Chúng ta đang nói bắn chỉ thiên mà không ai chịu trách nhiệm cả thì lần này các đồng chí phải phát hiện ra, chỉ rõ ai chịu trách nhiệm vấn đề này trên địa bàn, dự án ai cấp giấy phép để môi trường xấu như vậy, chủ trương, biện pháp khắc phục làm sao. Chứ chúng ta cứ nói mãi mà không ai chịu trách nhiệm. Điều quan trọng là sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương có liên quan trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ môi trường từ việc xét duyệt, triển khai dự án và kiểm soát khi sự cố môi trường xảy ra. Đặc biệt chúng ta phải làm rõ trách nhiệm cơ quan phê duyệt về vấn đề môi trường của dự án đầu tư. Cơ quan quản lý ngành lĩnh vực chịu trách nhiệm về loại hình sản xuất, công nghệ sản xuất, không để gây ô nhiễm môi trường”, Thủ tướng yêu cầu.

Để nâng cao trách nhiệm của cán bộ quản lý môi trường, Thủ tướng nêu rõ, đã đi kiểm tra rồi mà còn tái phạm, do quan hệ trong nháy nháy, thì người thanh tra, kiểm tra đó phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Biểu dương một số địa phương đã có mô hình xã hội hóa hiệu quả, Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành địa phương cần tạo cơ chế để thu hút các nguồn lực đầu tư. Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Tài chính phối hợp xây dựng cơ chế thực hiện ký Quỹ bảo vệ môi trường trước khi dự án đi vào vận hành thử nghiệm đối với các dự án lớn, có nguy cơ ô nhiễm môi trường cao và tiềm ẩn rủi ro.  

Thủ tướng giao Bộ Tài Chính cùng các cơ quan chức năng đề xuất cơ chế đột phá theo nguyên tắc tổ chức, cá nhân gây ô nhiễm môi trường phải trả tiền, người được hưởng lợi từ môi trường phải trả chi phí. Cùng với đó là rà soát, chấn chỉnh, tăng cường hiệu lực, hiệu quả các công cụ, biện pháp bảo vệ môi trường.  

Từ thực tiễn một số địa phương thực hiện tốt việc xây dựng hệ thống quan chắc bảo vệ môi trường, Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường và các địa phương khẩn trương xây dựng hệ thống này, đảm bảo cơ quan quản lý ở địa phương nắm được tình trạng xả thải, ô nhiễm môi trường tại địa bàn mình quản lý.   

Thủ tướng cũng lưu ý cần tăng cường quản lý Nhà nước về bảo vệ môi trường, trong đó Bộ Tài nguyên và Môi trường thực hiện quy định pháp luật về bảo vệ môi trường, sớm có chế tài hình sự đối với tội phạm về môi trường chứ không chỉ xử phạt hành chính. Cùng với đó là khẩn trương xây dựng, trình Chính phủ ban hành Quy chế ứng phó sự cố môi trường.

Theo VOV.VN